TỪ GHÉP CÓ NGHĨA KHÁC CÁCH ĐỌC HÁN TỰ

Đây là những từ ghép hán tự tiếng Nhật dễ gây dịch nhầm nếu dịch ẩu hoặc thiếu chú ý. Những từ ghép như thế này có rất nhiều, nên bạn phải tra từ điển và chú ý cách dịch của mình.

Điển hình ví dụ như 情報 jouhou (kanji: TÌNH BÁO) => "thông tin" (information), còn "tình báo" tiếng Việt thì phải là 間諜 kanchou (GIÁN ĐIỆP) hay スパイ (spy).




情報工学 jouhou kougaku (TÌNH BÁO CÔNG HỌC) => ngành kỹ thuật thông tin (IT = Information Technology)

Hay từ 工場 koujou (CÔNG TRƯỜNG) thì nó không phải là "công trường" mà là "nhà máy". Từ 工事 kouji (CÔNG SỰ) mới là "công trường xây dựng" (hoặc "sửa chữa gì đó").

Một trong các từ dịch không sai, nhưng hơi "cổ" là 概要 gaiyou (KHÁI YẾU), thường được dịch thành "Khái yếu" nhưng đây là cách đã hầu như không còn dùng trong tiếng Việt nữa mà chắc chỉ còn trong văn bản cổ. Nếu dịch thế bạn có thể xuất hiện như "người từ trên trời rơi xuống". Hãy dịch nó thành "Khái quát".
Mỗi ngôn ngữ có đặc thù riêng, tiếng Việt do từ "Yếu" (要) trùng âm với từ "yếu (kém)" cho nên để tránh hiểu lầm thì người ta thường dùng cách nói khác.
Ví dụ "yếu điểm" (điểm quan trọng) có thể bị hiểu nhầm thành "điểm yếu kém" nên thường nói là "điểm quan trọng". "Yếu nhân" cũng có thể nói thành "người quan trọng".

Còn tiếng Nhật, do đặc thù là dùng chữ kanji để VIẾT, nên họ có rất nhiều cụm từ ý nghĩa gần giống nhau (hầu như không khác) và chỉ khác một chút về sắc thái, ý nghĩa.

Một số ví dụ
開発 kaihatsu (kanji: khai phát)
=> "phát triển" (sản phẩm hay kỹ thuật nào đó), 商品開発 shouhin kaihatsu = "phát triển sản phẩm"

成長 seichou (kanji: thành trưởng)
=> "tiến bộ"; không dịch là "trưởng thành" vì có thể bị hiểu theo hàm ý xấu ( = "chưa trưởng thành")

提出 teishutsu (kanji: đề xuất)
=> "nộp", không phải là "đề xuất" trong tiếng Việt. Bạn sẽ rất dễ dịch nhầm thành "đề xuất" nếu không tra nghĩa.

提案 teian (kanji: đề án)
=> "đề xuất", không phải là "đề án" trong tiếng Việt. "Đề án" trong tiếng Nhật phải là 企画 kikaku (XÍ HOẠCH), v.v...

設定 settei (THIẾT ĐỊNH)
=> "thiết lập" (set, setting)

設立 setsu-ritsu (THIẾT LẬP)
=> "thành lập" (công ty, tổ chức, v.v...)

成立 seiritsu (THÀNH LẬP)
=> "được thành lập", "được thỏa thuận"

Những từ gần giống nhau cũng có nhiều, ví Nhật dùng kanji làm chữ viết:
成績 seiseki (THÀNH TÍCH) và 実績 jisseki (THỰC TÍCH)
成績 là thiên về "thành tích" mà bạn đạt được về điểm số ở trường hay giải thưởng, bằng cấp có được, còn 実績 là "thành tích đạt được" hay "kinh nghiệm công việc đã đạt được", có thể dịch gọn là "kinh nghiệm".
成果 (THÀNH QUẢ) thì cũng "thành quả" tiếng Việt.

知識 (TRI THỨC) => "kiến thức"

移動 idou (DI ĐỘNG) => di chuyển
移転 iten (DI CHUYỂN) => chuyển (nhà, văn phòng v.v...)
運転 unten (VẬN CHUYỂN) => vận hành (máy móc...)

製品 seihin (CHẾ PHẨM) => sản phẩm, chế phẩm
商品 shouhin (THƯƠNG PHẨM) => sản phẩm, sản phẩm thương mại

営業 eigyou (DOANH NGHIỆP) => tiếp thị, sale
会社 kaisha (HỘI XÃ) => công ty
企業 kigyou (XÍ NGHIỆP) => doanh nghiệp, công ty
工場 koujou (CÔNG TRƯỜNG) => nhà máy
工事 kouji (CÔNG SỰ) => công trường xây dựng, hiện trường sửa chữa

翻訳 (PHIÊN DỊCH) và 通訳 (THÔNG DỊCH)
Tiếng Nhật dùng 翻訳 hon'yaku theo nghĩa là "dịch văn bản", còn 通訳 theo nghĩa là "thông dịch". Ở Việt Nam - vốn không có một quy định về cách dùng từ, lại thường dùng "phiên dịch" theo nghĩa là dịch nói (interpretation) và "biên dịch" theo nghĩa là dịch văn bản.
Tức là cặp 翻訳/通訳 sang tiếng Việt sẽ thành "biên dịch/phiên dịch". Để tránh hiểu nhầm thì tôi thường dùng "dịch văn bản" và "thông dịch / dịch nói".